3
HAT GUHERTIN
AN HAT PARASTIN?
“Giya ziwa dibe, kûlîlk diçilmise,
Lê peyva Xwedayê me, berdewam dike heyaebediyê.”
— Pêxember Yeşaya (Yeşaya 40:8)

Postaya elektronîk a ku li jêrê hatiye diyarkirin, ji parçeyên ku ji çar cihên cuda yên cîhanê hatine, hatine hilbijartin û fikrên kesên ku ji mîlyarek zêdetir in li dinyayê dijîn, îfade dike:

Posteya Elektronîk

Em ji hemû Nivîsên Pîroz ên Xwedayî bawer dikin, lê ji yên ku orîjînal in.
Posteya Elektronîk

Ji bîr nekin ku hûn xwedî peymaneke kevn û peymaneke nû ne ku peyvên tê de cih digirin hatine guhertin. Peyvên ku di Qur’ana Pîroz de cih digirin bi salan e eynî ne.
Posteya Elektronîk

Pirtûka we ya Pîroz ji nû ve hatiye nivîsîn, hin tişt li ser hatine zêdekirin, û ji ber ku bi baweriya we ya nexweşok re li hev bê, metneke di serî de ji nû ve hatiye sazkirin, û hatiye guhertin e.
Posteya Elektronîk

Ez bawer dikim ku Pirtûka Pîroz bi salan e, heta bi hezaran sal e hatiye guhertin û ez wisa difikirim ku ne bi temamî jî be, beşeke mezin a Peymana Nû bitemamî metneke nehêja ye ku ji hêla pêxemberekî sexte yê bi navê Pavlûs ve hatiye afirandin. Ji ber vê yekê, jêgirên ku hûn ji Pirtûka Pîroz digirin ji bo min wendakirina wext e û/an jî ji bilî peyvên ku diêşînin tiştek din îfade nake.

Gelo ev îdîa bikêr in? Xwedayê bêdawî ji mirovê bêdawî re destûr daye ku, berî demeke dirêj, ji Nivîsên ku ji pêxemberên xwe re rave kiriye, re hîle tevlî bikin û van Nivîsan biguherînin.

PEYVEKE KESANE KU Jİ BO MISILMANAN TÊ GOTIN

Li vir, ez dixwazim rasterast hîtabê xwendevanên xwe yên Misilman bikim.

Wekî îhtîmaleke mezin e ku hûn dizanin, Qur’an bi awayekî zelal dibêje ku Nivîsên Pirtûka Pîroz –Torah (Tewrat), Mezmûr (Zebûr) û Mizgînî (Încîl)- ji hêla Xwedê ve, ji bo ku “rêberî û nûr” bînin, hatine dayîn (Sure 5:44-51). Di Qur’anê de, di heman de demê de ev îfade cih digire: “(Ya Mihemed!) Me ji bo te jî ew Pirtûk (Qur’an) heq, pirtûkên li ber te (Pirtûka Pîroz) rastker, me ew wekî çavnêr daxistin” (Sûre 5:48). Û “Beriya te jî me ancax  hin mêrên ku me ji wan re wehî kir, wekî pêxember şand. Ku hûn nizanin ji kesên xwedî ilm (Pirtûka Pîroz) bipirsin.” (Sûre 21:7) Qur’an di heman demê de vê hişyariyê jî dike: “Ew kesên ku pirtûk (Qur’an) û tiştên ku em ji elçiyên xwe re dişînin, derew derdixin… wê di agirê de bêne şewitandin.”(Sûre 40:70-72)

Qur’an her tim 1 wisa daxuyanî dide, ew kesên pirtûkên Pirtûka Pîroz yên ku ji hêla Xwedê ve hatine wehîkirin red dikin, dê biçin cehenemê. Ev peyv, peyvên Qur’anê ne.

Ev peyvên Qur’anê, ji bo Misilmanên ku li hemû welatan dijîn mamikeke cidî derdixe holê, lewre Pirtûka Pîroz û Qur’an ji bo karaktera Xwedê û ji bo armanc û planên ku ji bo mirovahiyê çêkiriye, di bingehê de du peyamên yekcar ji hev cuda pêşkêş dikin.

Gelek Misilman ji ber vê ye ku encama tehrîfkirina Pirtûka Pîroz derdixin holê. Pirsên jêrê ji gelek kesê re alîkarî bûye da ku li ser vê encamê bifikirin.

ÇEND PIRSÊN KU JI BO MISILMANAN HATINE AMADEKIRIN

  • Hûn bawer dikin ku hêza  Xwedê ya parastina Nivîsên Xwe heye?
  • Ku hûn bawer dikin, hûn difikirin ka dixwaze Nivîsên Xwe biparêze? 
  • Ku hûn bawer dikin ku Nivîsên pêxemberan hatine guhertin:
    • Kengî hatin guhertin?
    • Li ku hatin guhertin?
    • Kê ew guhertin? Ku hûn difikirin ku Xirîstiyan an jî Yahûdî ev Nivîs guhertin, naxwe hûn çima difikirin ku ev qas kesên ku dixwazin di ber parastina van Nivîsan de bimirin, pirtûkên pîroz diguherînin û xira dikin? 2
    • Di vê mijarê de delîlê we yê hûn bikaribin pêşkêş bikin çi ye?
    • Ew ê ku Hêza Wî Têra Her Tiştî Dike, ji bo çi ji mirovên fanî re destûr daye ku bila qeydên hatine nivîsîn û raveyên wan biguherînin?
  • Ku Xwedê destûr dide ku pirtûkên Mûsa û Dawud pêxember bên guhertin, hûn çawa dizanin ku ev pirtûka ku baweriya we pê tê jî rastî vê bêhurmetiyê nehatiye?

Armanca vir, ne ew e ku bi van pirsan re bêhna mirovan teng bikin, lê gelek kes ji vê “tawanbarkirina guhertinê” bawer dike û ji ber ku ev mijar xwedî girîngiyeke bêdawî ye, em pirsek din bipirsin:

  • Hûn difikirin ku Nivîsên Pirtûka Pîroz, beriya şandina Qur’anê hatine guhertin û xirakirin an piştî wê?

Beriya xwendinê ji bo dîtina ka hûn ji bo pirsa “berê an piştre” çawa bersiv didin  hinek bisekinin. Belkî beriya xwendinê hûn ê bixwazin bersiva xwe binivîsin.

BERÊ?

Ger bersiva we ew e ku metnên Pirtûka Pîroz beriya nivîsîna Qur’anê hatine guhertin – naxwe çima Qur’an wisa dide ragihandin ku ev Nivîs ji bo mirovahiyê ne xapandinek e lê belê “rêber”ek e, ne tarîtî ye lê belê “nûr”ek e? Qur’an ji bo çi dibêje “Bila Încîl bi daxistina xwe ya di ehlî Xwedê de hukm bike”? (s: 42) (Sûre 5:47) Û dîsa Qur’an çima daxuyaniyek wisa dide?: “Di peyvên Xwedê de qet guherînek tune ye.”

Ger ku ji Nivîsên Pirtûka Pîroz nayê bawerkirin, naxwe Qur’an çima ev ferman da?: “Ger ku ji tiştê ku me daxist şika te hebe, ji kesên ku beriya te ew Pirtûk (Tewrat) xwendin bipirse” (Sûre 3:78) 3

PIŞTRE?

Ger ku hûn dibêjin metnên Pirtûka Pîroz piştî nivîsîna Qur’anê hatine guhertin, naxwe dê ev mijar derkeve holê ku divê bê diyarkirin: Îro Pirtûkên Pîroz ên ku di destê me de ne, ji destnivîsên kevn ên bi dîroka gelek sedsalên beriya daxistina Qur’anê bo zimanê me hatine wergerandin.

Dema Qur’an ji ber dihat xwendin, jixwe Nivîsên Pîroz berê li Ewrûpa, Asya û Afrîkayê hatine belavkirin û ji bo gelek zimanên wekî Latînî, Suryanî, Kiptî, Gotîk, Etiyopya û Ermenkî hatibûn wergereandin. 4

Li ser vê mijarê bifikirin. Çawa dibe ku komeke mirov “guhertin” xistibûn nava pirtûkên ku ev qas navdar bûn? Ev pirtûk ji bo gelek zimanan hatin wergerandin, ji aliyê bi milyonan kesan ve hatin kopîkirin û di nava cîhana ku haya wê ji van pirtûkan hebû, bilezûbez hatin belavkirin. Vê xîret û hewldanên ku ji bo van hemû kopyayên bi zimanê orîjînal, bi wergerên ku nayên jimartin re bînin ba hev, bînin ber çavê xwe – û îro ji bo afirandina hemanbûna van wergerên ku di destê me de ne, hewldana guhertina her yekê wan dê peywireke bêderfet bûya ji bo pêkanînê.

Encam zelal e:

  • Îdîakirina Pirtûka Pîroz a ku berê nivîsîna Qur’anê hatiye guhertin, nakokiyek e bi dozîneyên ayetên Qur'anê re. 5
  • Îdîakirina Pirtûka Pîroz a ku piştî nivîsîna Qur’anê hatiye guhertin, nakokiyek e bi delîlên arkeolojîk û dîrokî yên ku pişta xwe didin bihezaran belgeyên kevn ên destnivîs.

Ev encam, rêzek pirsên nû derdixe holê.

Ev bihezaran belgeyên destnivîs û werger ên ku aîdî Pirtûka Pîroz in, ji kû hatin?

Nivîsên orîjînal li ku ne?

NIVÎSÊN ORÎJÎNAL Û “CISNÊ” WAN

Ji ber rastiya kevnbûn û viritîna her tiştê li serzemînê ku pirtûk jî tê de ne, destnivîsên orîjînala Pirtûka Pîroz (ev di heman demê de wekî autografjî tên binavkirin), êdî di dest de nemaye. Lê dîsa jî bihezaran kopyayên pêşîn ên ku ji “cisnê” orîjînalên ku pêxember nivîsîne tên, li dinyayê li gelek muze û zanîngehan tên parastin, hene.

Hemû belgeyên orîjînal ên der heqê Tewrat, Mizgînî, fîlozof Arîsto, dîrokvan Flavîus Josephus an jî Qur’an 6 a xwedî dîrokeke nêzîktir de, hatine xurimîn û wenda bûne. Ev rewş ji bo hemû pirtûkên aîdê serdema kevn eynî ye. Yên mayî tenê belgeyên ku “cisnê” orîjînalên wan tên, in.

Piraniya mirovên Senegalê wisa bawer dikin ku Pirtûka Pîroz hatiye guhertin. Baweriya wan bi Pirtûka Pîroz tune ye. Bêyî mantiqê, ji grîotên xwe bawer dikin. Grîot dîrokvanekî devkî ye ku peywira wî ya bingeh jiberkirina dîroka malbat, cisn û gundê wan e û bi devê xwe vegotina wan e. Grîotekî ku di hişê xwe de agahiyeke kitekit a der heqê malbata xwe de bigire û vê agahiyê bi mîsogerî ragihîne, bandorker e. Ew grîot di peywirên xwe yên ku pêk tînin de çi qas baş jî bin, ew qethîtî û kitekit di demê de wenda dibin. Di nav mirovan de bi awayê devkî rêbaza parastina rastiyê, bi rastî û ewledarbûna rêbaza nivîskî re nayê rûberkirin.

Çima gava gelek mirov di mijara bibawerbûna şahidiya devkî de dilezîne, di mijara bibawerbûnaşahidiyanivîskî ya Xwedê de hêdî diçe?

Gelo ev tevgereke zanakî ye?                                     

“Em şahîdiya mirovan qebûl dikin, lê belê şahîdiya Xwedê serdesttir e… kesên ku baweriya wan bi Xwedê nayên Wî derewker derdixin, lewre ji şahîdiya der heqê Kurê Xwedê de bawer nekiriye.” (1. Yuhanna 5:9-10)

TOMARÊN PARŞOMEN Û NIVÎSVAN

Nivîsên Pîroz dema ku kaxez, weşanxane û kompîtur di holê de tunebûn, beriya demeke dirêj hatin nivîsîn. Pêxemberan peyvên Xwedê li ser tomarên ku bi çermên heywanan an jî bi papîrusan hatine çêkirin nivîsîn. Piştre ev tomarên orîjînal ji aliyê nivîsvanan ve bi destan hatin kopîkirin. Nivîsvan kesên bijare û profesyonel ên dinyaya kevn bûn ku dikarîbûn bixwînin û binivîsin, belgeyên qanûnî sererast bikin û sûretên wan derxin. Hin nivîsvan di heman demê de sûretên metnên Pirtûka Pîroz jî derxistin. Armanca wan ew bû ku van nivîsan birêkûpêk kopî bikin. “Nivîsvan di dawiya hin pirtûkan de hejmara peyvên pirtûkê dida û diyar dikir ka kîjan peyv di orta pirtûkê de ye, wisa ku, nivîsvanên paşînî ji bo ku bawer bibin ku tîpek jî derbas nekirine bi her du awayî jî bikaribin bihejmêrin.” 7

Lêkolînvan, xetayên kopîkirinên nemuhîm ên metneke kevn a dinyewî an jî pîroz tu car wekî pirsgirêk nedîtin. Rastiya der heqê van guherînên ku di metnên bi destan hatine nivîsîn de mane, fikra der heqê neguhertina Nivîsan de xurt dike. 8 Berevajî Qur’anê, di dîroka Pirtûka Pîroz de tu kes hewl nedaye ku “kopyayeke mukemel” çêke û piştre destnivîsên mayî bişewitîne. 9

Xwedê peyama xwe ji bo me parastiye. Lê em çawa jê bawer dikin ku Nivîsên îro orîjînala nivîsên ku pêxember û elçiyên wan nivîsîne, ne?

TOMARÊN BEHRA MIRÎ

Heya demên dawî, kopyayên herî kevn ku tên zanîn, yên Nivîsên Peymana kevn (ya ku di navbera salên B.M 1500 û 400an de ji aliyê pêxemberan ve hatiye nivîsîn) dîroka sala P.M nêzî 900ê hildigirin. Rexnegirên ku demeke dirêj di nav kopî û orîjînalan de mane, wisa îdîa kirin ku ji ber ku ev metnên kevn bi sedsalan e ji yekcarê zêdetir hatine kopîkirin, ne mimkun e ku bê zanîn ka pêxember çi nivîsîne. 10

Piştre Tomarên Behra Mirî hatin keşfkirin.

Sal: 1947

Cih: Kîrbet Kumrana nêzî Behra Mirî

Agahiya Ewil: Kurekî şivan yê ku Bedewî ye, gava li bizina xwe ya wenda digere, rastî şikeftekê tê ku nava wî bi kusikên ku ji gilkê hatine çêkirin tije ye û di nav wan de gelek nivîsên kevn ku bi zimanên Îbranî, Aramî û Grekî hatine nivîsîn hene.

Di navbera 1947 û 1956an de li yazdeh şikeftan de ji 225an zêdetir belgeyên destnivîs ên ku aîdî Pirtûka Pîroz in hatin dîtin. Zanyar wisa biryar dan ku ev tomar di navbera salên B.M 250 û P.M 68an de hatine nivîsîn. Destpêkirina nivîsîna piraniya van belgeyên destnivîs 2000 sal berê bû. Çi keşfeke girîng!

Tomar, P.M nêzî sala 70an de (sala ku Roma Yeruşalimê wêran kir) ji hêla Esseniyan  ve –komeke tarîkata Musewî ya ku hinek berî û piştî mîlatê li Filîstînê jiyane- yên ku wekî Cihû tên zanîn, li şikeftên Kumranê hatibûn veşartin. Ne xema wan kesan bû ka dê çi bihata serê wan, lê li gorî baweriya wan divabû ev nivîs ji bo nifşa paşerojê bihatana parastin. Digel Cihû bi kuştin an jî bi mişextan hatin belavkirin, nivîsên wan hatibûn parastin. Ev parşomenên papîrus, nêzî bi 1900 salan li îklîma zuwa ya herêma Behra Mirî ya ku ji bo parastina wan îdeal bû, di nav kusikên gilk de hatin veşartin.

Dema li cîhanê cara yekem nûçeya der heqê keşfa van belgeyên kevn de derket, gelek kes fikirîn ku cudahiyeke girîng heye di navbera van belgeyan û belgeyên dawî yên ku ji wan hezar sal nûtir in. Bi vî awayî, belkî îdîaya “guhertina Pirtûka Pîroz”  dê bihata tesdîqkirin!

Kesên şikber di ber de man. Tenê di şeklên rastnivîs û rêzimanê de cudahiyên negirîng hebûn. Ev belgeyên destnivîs, bi Pirtûka Pîroz a îro re heman peyvan dihundirandin.

  Tomarên Behra Mirî:
B.M 250 – P.M 68
  Destnivîsên berê yên ku ewil dihatin zanîn:
P.M 900
  Pirtûka Pîroz a îro:
Nehat guhertin

Biryara fermî ya li ser fikra lêkolînvanên Tomarên Behra Mirî ya der heqê xirabûn an jî guhertina van Nivîsan çi ye? “Delîla dîrokî derdixe holê ku guherînek wisa pêk nehatiye.” 11

DI DÎROKÊ DE PIRTÛKA BAŞTIRÎN HATIYE PARASTIN

Gava em li ser Peymana Nû bisekinin, ji 24.000an zêdetir belgeyên kevn ên destnivîs hene ku di nav wan de 5300 belgeyên ku bi zimanê Grekiya orîjînal hatine nivîsîn û 230 hebê wan aîdî dîroka sedsala şeşemîn in. Ev belge, Peymana Nû wekî metna herî baş a ku di dîrokê de hatiye belgekirin, saz dikin.

Ji bo hevrûkirinê li nivîsên fîlozof Arîstoyê Yewnanî yê ku di navbera salên B.M 384 û 322yan de jiyaye binêrin. Arîsto bîrmendê herî bandorker ê hemû deman e. Lê dîsa jî çavkaniya bi dîroka herî nû ya ku tiştên ku em der heqê fikr û mantiqa wî de dizanin, hin belgeyên destnivîs ên sala P.M 1100 e – digel ku di navbera dîroka nivîsên orîjînal de 1400 sal heye,  dîsa jî tu kes der heqê rastbûn an jî parastina peyvên wî napirse.

Zanist, ji bo bi hezaran belgeya destnivîs a Peymana Nû re wek îlawe, di metnên Pirtûka Pîroz de yên ku beriya P.M di 325an (dîroka destnivîsa herî kevn a bêkêmasî ya Peymana Nû ku li ser piyan maye) de hatine nivîsîn, bi hezaran jêgir ên ku ji Peymana Nû hatine girtin, dîtine. Ev jêgir ew qas pir û kûr bûn ku, hema hema hemû Peymana Nû dikarîbû bi van nivîsan ji nû ve bihata çêkirin. 12

Delîl wisa didin nîşan ku Peymana Nû di nav metnên demên berê de baştirîn hatiye parastin.

PIRTÛKÊN PÎROZ ÊN CUDA?

Belkî yek dibêje “Lê ew qas Pirtûkên Pîroz ên cuda hene ku! Kîjan rast e?”

Famkirina cudahiya navbera destnivîsên Pirtûka Pîroz a kevn û wergerên cuda yên van nivîsan girîng e. Ev destnivîs, berê demeke dirêj –bi sed salan berê Qur’anê- ji hêla nivîsvanan ve hatin kopîkirin. Pirtûkên Pîroz ên çapkirî yên îro ji van metnên kevn hatine wergerandin. 13 Hin beş an jî tevahiya Pirtûka Pîroz ji zimanên xwe yên orîjînal (Îbrankî, Aramî û Grekî) ji 2400an zêdetir, ji bo zimanên cuda hatine wergerandin.

Îngîlîzî yek ji van zimanan e.

Pirtûka Pîroz bi Îngîlîziyeke nuwaze hatiye nivîsîn, li bazarê bi navê wersiyonan (lêanîn), wekî werger bi dozîneyan hene. Her yekê wersiyonên Îngîlîzî ji hev hinek cuda hatine qeydkirin; sedema vê ew e ku gava ji zimanekî ji bo zimanekî din werger tê çêkirin, di navbera peyvan de cudahiyên biçûk ten çêkirin. Peyvên ku wergêr ji bo wergerandinê hildibijêrin dibe ku cuda bin, lê gava bi awayekî durist tên wergerandin, wate û peyama peyvan naguhere.

Wergera pêşkî ya di vê pirtûka ku hûn dixwînin de hatiye bikaranîn  wersiyona New King James Version e (NKJV). Ev wersiyon wergereke hûrbijer û yek û yek e ku bi Îngîlîziya îro hatiye çêkirin. Di hin cihên pirtûkê de jî, ji ber ku carinan famkirina wê hêsantir e, New International Version (NIV) jî hat bikaranîn.

Em li ayeta jêrê ku bi van du wersiyonan hatiye nivîsîn binêrin:

NKJV: “Bi serde, dema hûn rojî digirin, wekî kesên durû yên ku xwe wekî xemgîn nîşan didin, nebin. Lewre ew, ji bo ku rojîgirtina xwe ji mirovan re aşkere bikin îfadeya rûye xwe diguherînin. Ji we re rasterast dibêjim ku, wan xelatên xwe girtine.” (Matta 6:16)

NIV: “Dema hûn rojî digirin, wekî durûyan mehdê xwe tirş nekin, lewre ew, ji bo ku rojîgirtina xwe nîşanî mirovan bikin îfadeya rûyê xwe diguherînin. Ez ji we re rastiyê bêjim, wan xelatên xwe başebaş girtine.” (Matta 6:16)

Digel ku peyv guherîne, wate heman in.

XWEDÊ MEZINTIR E

Îdiaya mirovan a guherîna Peyva Xwedê belkî jî bi awayekî henekî derewxistina wê, li hemû cîhanê her roj ji mizgeftan tê daxuyankirin.

Min evgotina xwe vê sibê bihîst.

“Ellahû Ekber! Ellaaaaahû Ekber!”

(Xwedê mezin e! Xwedê mezin e!)

Belê, Xwedê mezin e – ji mirovan û ji pêvajoyên dirêj ên demê mezintir e. Xweda yê ku ji bo bereketa mirovan û ji bo navê Xwe rast e û dijî, Peyama xwe ji bo hemû nifşan parastiye.

Xwedê ne tenê Afirîner û Tedarekerê dinyayê ye; Ew Nivîskar û Panêrê Peyva xwe ye.

“Ya Xwedê, peyva te heya bedawiyê li ser esmanan e.” (Mezmûr 119:89)

ASTENGIYÊN BÊDAWÎ

Di vê gihînekê de, fikra wan kesên ku ji bo rêwîtiyê xwe amade dikin, ji astengiyên ku ji bihîstina Peyva Xwedê wan dûr dixin, ji heq derkevin wê pir xweş bûya. Lê ceribandin destûr nade ku em wisa bifikirin. Ji bo gelek kesan li rêya rastiyê wê her tim astengeke din, û yekê din û dîsa yekê din hebe. 14 Çendek berê ji min re ev posteya elektronîk hate şandin:

Posteya Elektronîk

Spas ji bo bersivên we. Ev peyvên Xwedê ku li cihek gotibûn tê bîra min: “Em ê mirovê wekî ME çêkin.” Min her tim meraq kiriye ka ev peyva “ME” tê çi wateyê. Wersiyonên cuda yên Pirtûka Pîroz tune ye? Ji van wersiyonan kîjan rast e? Ji adetê der dîn tune ye? Ku dîn tunebûna, dê kuleyên cêwî hê li ser piyan bimana? Xirîstiyanî ne ji gelek mirinan berpirsiyar e? Û çima ji tiştê ku hûn bawer dikin, guman nakin, çima ji baweriya xwe bawer in? Çima? Çima? Çima? Çima? Em dikarin efsaneyekê heya dawiyê vepirsin û ji bo ku pere bê em dikarin wekî gelek waîzan bersiv li hev bînin. Û kê Xwedê afirand? Min ji bîr kiriye.

Spas

Gava pirtûka Xwedê ji bersivên vî kesî re bersivên tetmînker dibîne, kesên beriya biçin mezelê ku dixwazin rastiya bêdawî keşf bikin, piştî demekê divê dev ji pirsa “çima” berdin û divê êdî li ser peyvên Xwedê bifikirin.

SEDEMÊN RASTÎ YÊN GUHNEDANA MIROVAN JI PIRTÛKA PÎROZ RE

Pirtûka Pîroz sedema rastî ya redkirina rastiya Xwedê rave dike.

Min ji van sedeman sê heb rêz kirin li jêrê:

1. DILÊN XETÎŞBÛYÎ

Sedema hin kesên ku li ser Pirtûka Pîroz nafikirin tenê ev e ku naxwazin Afirîner û Xwediyê xwe nas bikin.

Li îfadeya Nivîsên Pîroz ku nirxa dilê (ne agahiya der heqê avêtina damarên dil – agahiya der heqê can ku navenda kontrola hundir e) mirov diyar dike ev e: “Mirov xira bûn… Xwedê, ji asîmanan li mirovan dinêre ka kesekî biaqil û Xwedê digere heye an na. Hemû rêşaş bûn, hemû xetîş bûn…”(Mezmûr 14:1-3)

Tu eleqeya mirovan a redkirina Pirtûka Pîroz bi Nivîsên guherî re tune ye; hemû pirsgirêk ji ber dilên mirovan ên xetîşbûyî ne.

Em nivîsên Silêmanê Qral bixwînin: “Xwedê mirovan rast afirand, lê ew hê jî çareseriyên tevlîhevdigerin.” (Waîz 7:29) Dema me ji bo dilxaziyên xwe yên xwezayî berdidin, em riya xwe hildibijêrin, em serî li çareseriyên xwe yên tevlihev didin û di dînê dê-bavê xwe de tên dinyayê û di dînê wan de dimirin. Ji bo ku em Xwedê nas nekin, ji bo ku li Wî negerin em didin dû gelek sedeman. Piştî demeke kin a rêwîtiya me ya Nivîsên Pîroz em ê bibînin ka em çima wisa tevdigerin. Ji bo niha têra we ye ku hûn bizanibin hişyarkirina me ya bi rêya peyvên ku her tim di pirtûka Xwedê de tên dubarekirin rast e û di cî de ye:  “Kesê ku guhê wî heye bila bibihîze!”(Matta 13:9) 15

2. FIKAR Û DEWLEMENDÎ

Hin kes tu car li ser pirtûka Xwedê naxebitin, lewre bala wan li ser vê dinyaya niha ye. “Fikarên dinyewî yên der heqê vê jiyanê de û peyva xapandina dewlemendiyê mirov dixeniqîne.” (Matta 13:22)

Îsayê Nasirayî di hemû jiyana xwe de çîroka wî zilamê dewlemend yê ku guh nedaye pêxemberan got. Wî zilamî belkî jî wijdanê xwe rihet kiribû bi îdîakirina pênebawerbûna Nivîsan. Rewşa wî çi be bila bibe, ew zilam di dawiyê de mir û xwe di dojehê de dît. Xwedê ji vî zilamî re, ku dixwest kesên dijî agahdar bike, destûr da ku bila bi Birahîm Pêxember -yê ku di cenetê de ye- re axaftineke biçûk bike. Zilamê dewlemend ji bo ku zimanê xwe hênik bike, av xwest, lê jê re av nehat dayîn. Gava mirov êdî fam kir ku hêviyê xwe heya dawiyê wenda kiriye, ji Birahîm wisa lava kir:

“Ji van miriyan kesekî bişîne ku bila pênc birayên min ên ku dijîn agahdar bike, bila ew jî nekevin vê cihê bikeser!”

Bersiva Birahîm aşkere û zelal bû:

“Li cem wan peyvên Mûsa û pêxemberan hene, bila guhdarî wan bikin” got.

“Zilamê dewlemend,“Na, bavo Birahîm, guhdarî nakin!”got. “Ku kesek ji nav miriyan biçe, dê tobe bikin.”

“Brahîm gotê,‘Ku guhdarî peyvên Mûsa û pêxemberan nekin, yek ji miriyan vejî jî îkna nabin.’”(Lûka 16:27-31)

Xwedê Peyva xwe ya Nivîskî ji bo ku Rastiya Wî bila ji vexuyanên mûcîzewî û kerametan zêdetir îknaker bibebeyan kir. Xwedê Nivîsên pêxemberan ji bo me tedarek kir û parast û li bendê ye ku em “Nivîsên pêxemberan bibihîzin”.

3. TIRSA MIROV

Hin kes qet li ser Pirtûka Pîroz naxebitin, lewre gava vê tiştê dikin ji gotinên mirovên din ditirsin.

Wextekî cîranekî min ji min re wiha got: “Ku ez ji malbata xwe netirsiyama, min ê Pirtûka Pîroz bixwenda!” Lê di vê navberê de Pirtûka Pîroz ji min re wisa dibêje: “Tirsa ji mirovan xapandinek e, lê kesê ku baweriya xwe bi Xwedê tîne di ewlehiyê de ye.”(Wecîzeyên Silêman 29:25).

Li gorî nêrîna Xwedê, ji bo guhdayîna Peyama Wî, sedemeke bimantiq tune ye.

1. Ji referansên Qur’anê yên ku ji Misilmanan re didin zanîn ku nivîsên Pirtûka Pîroz ji hêla Xwedê hatine wehîkirin, mînakên din: Sûre 2:87-91, 101, 136, 285; 3:3-4;4:47, 54, 136; 5:43-48, 68; 6:92; 10:94; 20:133; 21:105; 28:43; 29:46; 32:23; 40:53-54, 70-72; 45:16; 46:12; 57:27, hwd.

2. Nivîsên Peymana Kevn, bi sedsalan ji hêla civakên Cihû yên hesûd bi pêwendî hatine parastin. Ev civakên Cihû qet destûr didan ku ev pirtûk ango Nivîsên Pîroz a ku dikarîbûn ji bo her yekê wan bimirana, bê guhertin? Di dîrokê de rewşeke mîna vê tune ye ku komeke dîndar (Xirîstiyan) baweriya xwe li ser bingeha pirtûkeke (Peymana Kevn) ku ji hêla komeke din a dîndar (Cihûyên Ortodoks) tê rêzgirtin û tê parastin, ava bike. Tenê ev rastî jî, guherîna Nivîsên Peymana Kevn ne mimkun nedikir?

3. The Holy qur’an. Ji hêla M.H. Şakir hat wergerandin. Tahrike Tarsile Qur’an, Inc., Versiyona elektronîk, 1993.

4. Metzger, Bruce M. Û Michael D. Coogan. The Oxford Companion to the Bible. NY: Oxford University Press, 1993. r.754.

5. Li têbiniya 37 binêrin.

6. Heya beriya P.M sala 750yan (demeke ji 100 salan zêdetir a piştî mirina Mihemed) em ne xwedî belgeyên aîdê Qur’an an jî Îslamiyetê ne ku rastiya wan dikare bê çespandin. http://www.debate.org.uk/debate-topics/historical/the-bible-and-the-quran/the-qurans-manuscript-evidence/ 

7. Metzger and Coogan, p.683.

8. Li vir mînakeke cureya ku di xuyanga de dikare bê guhertin heye ku di belgeyên destnivîs ên kevn de dikare bê dîtin. Em di Peymana Kevn de, di pirtûa Qralên Duyemîn de vê dixwînin: “Yehoyakin di hejdeh saliya xwe de bû qral” (Qralên 2., 24:8). Di vê navê de pirtûka Dîrokên Duyemîn cih dide vê biwêjê: “Yehoyakin di heşt saliya xwe de bû qral” (Dîrokên 2., 36:9) Cudahiyên wisa çawa dikarin bên diyarkirin? Hin lêkolînvan dibêjin ku bavê Yehoyakin ew di heşt saliya xwe de girt şirîkahiya rêveberiyê û piştî mirina bavê wî, Yehoyakin di hejdeh saliya xwe de dest bi serweriyê kir, dibe ku di vê ramanê de xeberê wan be. Lê dîsa jî raveyeke din ev e: ev cudahiya reqeman, dibe ku ji ber nivîsvanên sedsala pêşîn be ku li şûna “18” “8” nivîsîne. Ku ev îhtimal rast be, ev şaşitiya reqemê, dibe ku ji kopyaya yekemîn a nivîsvanî derbasî hemû kopyayên din bibe. kîjan îhtimal rast be bila bibe, ev guherînên wisa li ser peymana Xwedê ya ku daye me de tu bandor nake an jî nikarin biguherînin. Di gelek rewşan de, cilda orîjînal a destnivîsên Pirtûka Pîroz, ji lêkolînvanan re destûr dide ku bi hevrûkirina metnên cihêreng bila biryar bidin ka kîjan biwêj rast e.47

9. Hedîs vê dinivîse: “Piştre Osman ji Zeyd Bîn Tabît, Ebdullah Bîn az-Zubeyr, Seyd Bîn Al-As û Ebdurehman Bîn Hîşam re ferman da ku destnivîsên xwe yên li ser kopyayên nuwaze, dîsa binivîsin… Wan jî ew ferman bi cih anîn û piştî ku gelek kopya nivîsîn, Osman kopyayên orîjînal dîsa ji Hafsa re şand. Osman ji her eyaletan re ji wan kopyayan şand û ferman da ku hemû destnivîsên parçe an jî malzemeyên din ên Qur’anê yên ku wekî kopyayên qedandî hatine nivîsîn, bişewitînin.” (Hedîs, Sahîh Buharî, VI, no. 510). (Hedîs peyvên Mihemed in ku ji hêla hevsera Wî û derdora Wî ya nêzîk hatine ragihandin. Misilman, bingeha piraniya bawerî û pêkanîn xwe li ser Hedîsên xwe çêdikin.

10. Beriya dîtina Tomarên Deryaya Mirî jî –ji bo erêkirina neguhertina Nivîsên Pîroz- tişta ku divê mirov bikira hevrûkirina Peymana Kevn a îro û Septuagintê (wergera Grekî ya Peymana Kevn a ku B.M. nêzî sala 270yan hat qedandin). Septuagint têrê heye ku bide nîşan Nivîsên Peymana Kevn nehatina guhertin û hatine parastin.

11. Abegg, Martin Jr., Peter Flint and Eugene Ulrich. The Dead Sea Scrolls Bible. San Francisco: Harper, 1999, rûpel xvi.

12. McDowell, Josh. A Ready Defense. Nashville: Thomas Nelson Publishers, 1993, rûpel 42-28. http://www.debate.org.uk/debate-topics/historical/the-bible-and-the-quran/the-qurans-manuscript-evidence/

13. Nivisên Pîroz ên Peymana Nû, ji çend orîjînalên metnên (Metna Piraniyê, Textus Receptus, Metna Alexandrian) Grekî hatin wergerandin. Di nav metnên Peymana Nû ya Grekî de, li cihê ku guhertinên “girîng” hatine çêkirin, di piraniya wergerên Pirtûka Pîroz de, li kêleka rûpelê nîşeyên der heqê van gûhertinan de hene. Beşên herî dirêj ên ku li ser tên sekinîn, ayetên wekî Markos 16:9-20 û Yuhanna 7:53-8:11 in, her 12 ayet bi temamî di nav vê de ye. Di çend destnivîsên ku di destê me de ye ev beş (Metna Alexandrian) tune ne, lê ev beş di nav yên din ên ku bi sedan in (Metna Piraniyê) hene. Bila di hişê we de be ku yê kevntir ne hewce ye ne hewce ye yê rasttir be, lewre metnên cihêreng ji kopyayên kevn ên cuda tên. Îhtimal e ku kopyakerê ku bala wî çûye ser tiştek din, bi şaşî ev parçe nenivîsîne. Sedem çi be bila bibe, hemû rastiyên ku li van cihên ku nehatine nivîsîn, hatine fêrkirin, di heman demê de li cihên din ên Nivîsên Pîroz jî têne fêrkirin. Peyama Xwedê, bê bandorkirinê dimîne. Ji ber ku di hin kopyayên kevn de, hin beşên peyama Xwedê yên ku qet nehatine guhertin tê de tune ne, redkirina peyama Xwedê tevgereke zanyarî ye?

14. Di demên dawî de pirtûkên ku der heqê naveroka Pirtûka Pîroz de mirov biguman bike hatine weşandin û fîlm hatine çêkirin. Hin rexnegîrên Pirtûka Pîroz nakokî, “mizgîniyên alternatîf” nîşan didin. Ev hemû “mizgînî” demeke dirêj piştî dema Mesîh hatine nivîsîn û ji pejirandinên dîrokî bêpar in.

15. Ev biwêj di heman demê de di van ayetan de jî heye: Matta 11:15; 13:43; Markos 4:9, 23; 7:16; Lûka 8:8; 14:35; Wehî 2:7, 11, 29; 3:6, 13, 22; 13:9.